1. Giới thiệu về thành cổ Bắc Ninh
1.1. Thành cổ Bắc Ninh ở đâu?
Thành cổ Bắc Ninh nằm trên địa phận làng Đỗ Xá, phường Ninh Xá; làng Hòa Ðình, phường Võ Cường và làng Yên Xá thuộc phường Kinh Bắc (phường Tiền Ninh Vệ cũ). Tòa thành cổ được xây dựng vào đầu thế kỷ XIX dưới triều Nguyễn, mang hình lục giác với hệ thống tường thành, hào nước và cổng thành kiên cố. Nơi đây từng là trung tâm hành chính – quân sự quan trọng của vùng Kinh Bắc xưa.
1.2. Lịch sử thành cổ Bắc Ninh
Thành cổ Bắc Ninh được xây dựng vào năm nào? Thành Bắc Ninh được xây dựng vào năm 1805 dưới triều vua Gia Long. Ban đầu, thành được đắp bằng đất, đến năm Minh Mạng thứ 6 (1825) được xây lại bằng đá ong và vào năm 1841 dưới thời vua Thiệu Trị, thành được xây bằng gạch. Trong triều đại nhà Nguyễn, thành Bắc Ninh là trung tâm hành chính - quân sự quan trọng để quản lý hai tỉnh Bắc Ninh và Thái Nguyên.
Nhận thấy vai trò chiến lược của tòa thành, ngày 16/5/1925, toàn quyền Đông Dương đã ra quyết định công nhận đây là công trình kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu. Tháng 8/1945, nhân dân Bắc Ninh đã nổi dậy bao vây thành, buộc quân Nhật giao lại quyền kiểm soát, góp phần giành chính quyền về tay cách mạng.
Sau Cách mạng Tháng Tám, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng nhiều lãnh đạo Đảng và Nhà nước đã từng đến thăm nơi đây. Ngày 24/10/1981, UBND tỉnh Hà Bắc đã ban hành Quyết định số 574/QĐ-UB về công tác bảo vệ di tích thành cổ. Hiện nay, toàn bộ khuôn viên di tích thành cổ Bắc Ninh do Trường Sĩ quan Chính trị (đơn vị trực thuộc Bộ Quốc phòng) quản lý và sử dụng.
1.3. Ý nghĩa và giá trị
Thành Bắc Ninh có ý nghĩa đặc biệt trong lịch sử dân tộc, từng giữ vị trí quân sự chiến lược trong tuyến phòng thủ phía Bắc. Đây là trung tâm chính trị, quân sự và hành chính của trấn Kinh Bắc xưa (nay là tỉnh Bắc Ninh). Thành Bắc Ninh còn là nơi điều phối hoạt động cai trị và góp phần thúc đẩy kinh tế vùng.
Về mặt kiến trúc, thành Bắc Ninh mang giá trị nghệ thuật độc đáo, tiêu biểu cho kỹ thuật xây dựng thành lũy thời Nguyễn với hào nước, tường gạch kiên cố. Nhờ những giá trị to lớn về lịch sử và kiến trúc, ngày 15/3/1980, UBND tỉnh Hà Bắc (cũ) đã xếp hạng thành cổ Bắc Ninh là Di tích lịch sử – kiến trúc nghệ thuật cần được bảo tồn.
>>> Khám phá: Thành cổ Luy Lâu - di tích lịch sử không thể bỏ lỡ
2. Cách đi thành cổ Bắc Ninh Vệ An Bắc Ninh cũ
Thành cổ Bắc Ninh tọa lạc tại vùng Vệ An cũ, cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 40km. Để đến tham quan thành cổ, bạn có thể lựa chọn một trong các cách di chuyển phổ biến như sau:
- Xe buýt 54 (Long Biên - Bắc Ninh): Bạn có thể bắt tuyến xe buýt số 54 và dừng tại số 687 Ngô Gia Tự. Sau khi xuống xe tiếp tục đi bộ khoảng 650 mét dọc theo đường Ngô Gia Tự, rẽ vào phố Cổng Tiền sẽ đến được di tích thành cổ.
- Phương tiện cá nhân: Nếu sử dụng ô tô, xe máy, bạn có thể đến thành cổ Bắc Ninh bằng cách di chuyển qua cầu Chương Dương, theo hướng Nguyễn Văn Cừ rồi đi tiếp trên Quốc lộ 1A, qua Cầu Đuống và thẳng hướng Bắc Ninh. Khi vào thành phố Bắc Ninh, bạn đi theo đường Nguyễn Văn Cừ, rồi rẽ trái vào phố Cổng Tiền sẽ đến di tích thành cổ. Quãng đường dài gần 40km mất thời gian di chuyển khoảng 60 phút, thuận tiện cho chuyến tham quan trong ngày.
3. Kiến trúc thành cổ Bắc Ninh
Thành cổ Bắc Ninh là thành trì đầu tiên ở Việt Nam được xây dựng theo đồ án kiến trúc hình lục giác, khác biệt so với nhiều thành cổ hình vuông thời Nguyễn. Đây từng là một trong bốn thành trì đẹp nhất vùng Bắc Kỳ, mang đậm dấu ấn nghệ thuật quân sự thời phong kiến.
Thành Bắc Ninh có diện tích khoảng 545.000m², tường thành cao 9 thước, ban đầu đắp bằng đất đá, sau được gia cố bằng gạch và đá ong. Xung quanh thành có hào nước sâu bao bọc, tạo thành hệ thống phòng thủ vững chắc. Thành bao gồm nhiều công trình như: doanh trấn thủ, đài bác vọng, kho thuốc súng được bố trí khoa học theo lối kiến trúc quân sự cổ.
Thành có 4 cổng, mỗi cổng đều bắc cầu qua hào, trong đó Cổng Tiền là chính và Cổng Hậu là phụ. Trải qua chiến tranh và thời gian, đến nay thành cổ Bắc Ninh chỉ còn lại 3 cổng thành, một phần bờ thành và dãy hào sâu. Đặc biệt, di tích còn lưu giữ hai khẩu súng thần công, đài gác vọng và cột cờ cao gần 20m tại Cổng Tiền, minh chứng sống động cho một thời lịch sử huy hoàng.
4. Các điểm tham quan thú vị gần di tích thành cổ Bắc Ninh
Ngoài việc tham quan và tìm hiểu lịch sử tại di tích thành cổ, du khách còn có thể ghé thăm nhiều điểm đến hấp dẫn lân cận. Những địa điểm du lịch Bắc Ninh này mang đậm dấu ấn văn hóa Kinh Bắc, giúp hành trình khám phá trở nên trọn vẹn và thú vị hơn.
4.1. Văn Miếu Bắc Ninh
- Vị trí: cách thành cổ Bắc Ninh khoảng 1,8km
Văn Miếu Bắc Ninh là một trong sáu văn miếu cổ của Việt Nam, thể hiện rõ nét truyền thống hiếu học và khoa bảng của vùng Kinh Bắc. Công trình thờ Khổng Tử và các bậc hiền triết, được xây dựng trên núi Phúc Sơn, mang kiến trúc cổ kính và giá trị văn hóa - tâm linh sâu sắc.
4.2. Công viên Nguyễn Văn Cừ
- Vị trí: cách thành cổ Bắc Ninh khoảng 2,4km
Công viên là công trình tưởng niệm mang ý nghĩa tri ân sâu sắc đối với đồng chí Nguyễn Văn Cừ – Tổng Bí thư trẻ tuổi, người con ưu tú của quê hương Bắc Ninh. Tọa lạc trên diện tích hơn 48.000m², công viên được thiết kế hài hòa với không gian xanh và các hạng mục như: tượng đài, quảng trường, khu vui chơi.
4.3. Đền Bà Chúa Kho
- Vị trí: cách thành cổ Bắc Ninh khoảng 5,1km
Đền Bà Chúa Kho là di tích nổi tiếng của Bắc Ninh, gắn liền với tín ngưỡng dân gian và truyền thống “vay vốn làm ăn” trong văn hóa tâm linh người Việt. Ngôi đền thu hút đông đảo du khách vào dịp đầu năm và cuối năm với quan niệm “đầu năm đi vay - cuối năm đi trả”.
4.4. Chùa Hàm Long
- Vị trí: cách thành cổ Bắc Ninh khoảng 9,7km
Chùa Hàm Long là ngôi cổ tự linh thiêng được xây dựng từ năm 1115 dưới thời Lý, gắn liền với Hòa thượng Như Trừng Lân Giác. Ông là người sáng lập pháp “nhốt trùng” giúp giải trừ trùng tang. Nằm trên sườn núi Thần Long, chùa mang vẻ cổ kính, trầm mặc với không gian thanh tịnh rợp bóng cây xanh.
>>> Xem thêm: Du lịch Bắc Ninh 1 ngày với các tọa độ siêu hấp dẫn
Thành cổ Bắc Ninh không chỉ là công trình kiến trúc quân sự độc đáo mà còn là biểu tượng lịch sử gắn liền với những dấu mốc oai hùng của dân tộc. Với vị trí chiến lược và kiến trúc kiên cố, nơi đây từng là trung tâm chính trị – quân sự quan trọng của vùng Kinh Bắc suốt nhiều thế kỷ. Ngày nay, dù chỉ còn lại một phần dấu tích, thành Bắc Ninh vẫn là điểm đến hấp dẫn, mang lại cho du khách cơ hội tìm hiểu về lịch sử, văn hóa dân tộc.
Nếu bạn đang lên kế hoạch khám phá văn hóa vùng Kinh Bắc và cần tìm một nơi lưu trú tiện nghi thì Vinpearl Hotel Bắc Ninh là lựa chọn lý tưởng. Tọa lạc trên đường Trần Hưng Đạo, phường Kinh Bắc, khách sạn cao 29 tầng với 265 phòng nghỉ được thiết kế hiện đại, đáp ứng đa dạng nhu cầu lưu trú.
Điểm nhấn nổi bật của Vinpearl Hotel Bắc Ninh là phong cách thiết kế lấy cảm hứng từ nghệ thuật mây tre đan truyền thống, mang đến không gian sang trọng, gần gũi, đậm chất Việt. Khách sạn sở hữu hệ thống tiện ích đẳng cấp như: nhà hàng Ý tinh tế, sky bar với tầm nhìn toàn cảnh thành phố, Vincharm Spa thư giãn và các phòng hội họp chuyên nghiệp. Do đó, dù bạn đi công tác, tổ chức hội nghị hay nghỉ dưỡng, Vinpearl Hotel Bắc Ninh đều mang đến hành trình trải nghiệm trọn vẹn và đáng nhớ tại vùng đất Kinh Bắc giàu bản sắc.
_1742996408_1743220457.jpg)
_1743220365.jpg)
